Üç ayda bir güncelleneceği açıklanan süt referans fiyatının, Nisan ve Haziran aylarında yapılan toplantılara rağmen güncellenmediğini kaydeden sektör temsilcileri, akaryakıt, yem, ilaç ve işçilik maliyetlerine dikkat çekerek, nakliye ve soğutma hariç en az 21 TL olması gerektiğini söyledi.
Ekonomim‘in haberine göre; Üretici ve sanayici olmak üzere süt sektöründeki tüm paydaşlar, Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) referans fiyatı güncellemesini bekliyor. Üç ayda bir güncelleneceği açıklanan referans fiyatın, Nisan ve Haziran aylarında yapılan toplantılara rağmen güncellenmediğini kaydeden sektör temsilcileri akaryakıt, yem, ilaç ve işçilik maliyetlerine dikkat çekerek referans fiyatın nakliye ve soğutma hariç en az 21 TL olması gerektiğini söyledi. Sektör temsilcileri, yaptıkları açıklamada, USK’nın yılbaşında çiğ süt için litre başına 17,15 TL fiyat açıkladığını ancak bu rakamın bazı bölgelerde 11-13 TL’ye kadar gerilediğine dikkat çekerek üretici ve sanayicinin zorlandığını kaydettiler. Fiyat belirsizliğinin zincirleme etkiler yarattığını vurgulayan sektör temsilcileri, vadelerin uzadığını, yatırımların ertelendiğini belirttiler. USK’dan nakliye ve soğutma hariç en az 21 TL’lik çıplak fiyat açıklanmasını bekleyen yetkililer bu fiyatın 1 Temmuz 2025’ten itibaren geçerli olmasını istiyor.
Sahadaki gerçeklik USK fiyatından çok uzak
USK’nın fiyat güncellemesindeki gecikmesinin üretici ifl as noktasına getirdiğini söyleyen Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı Müslüm Doğru, “Yılbaşından bu yana yem, mazot ve elektrik gibi temel girdilerde yaklaşık %30 artış yaşandı. Mazotun litresi 40 TL’yi geçti, süt fiyatı yerinde sayıyor. 17,15 TL olarak açıklanan fiyat bazı bölgelerde 11-14 TL’ye kadar düştü. Üretici enflasyonun yükünü taşıyor” dedi. Tarım Bakanlığı’nın sözleşmelerle düzenlemeye çalıştığı üretici-sanayici ilişkisinin sahada büyük ölçüde işlevsiz kaldığının altını çizen Doğru, “45 gün vade yazılı ama firmalar bunu ‘45 iş günü’ gibi yorumlayarak 90 güne çıkarıyor. Oysa yem peşin alınıyor. Bu da çiğ süt üreticisinin finansal sürdürülebilirliğini yok ediyor. Üretici bankadan kredi çekip sanayiciye çalışıyor” değerlendirmesini yaptı.
“Ortada fiyat yok, piyasa karmaşası var”
Ulaşımı zor olan bölgelerde bazı sanayicilerin litre başına 11-12 TL gibi düşük fiyatlarla alım yaptığını belirten Türkiye Tarımsal Süt Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Tevfik Keskin de, “Bu sadece küçük üreticiyi değil, örgütlü bölgelerdeki üreticileri de etkiliyor. İzmir, Konya gibi büyük ve örgütlü bölgelerde bile referans fiyatın altında alımların yapıldığı yönünde şikâyetler geliyor” dedi. Keskin, sahada yaşanan bu uygulamaların ciddi bir dengesizlik yarattığını vurgulayarak, “Devletin açıkladığı fiyatın uygulanması zorunlu hale getirilmeli. Aksi takdirde sektördeki çarpıklıklar derinleşir ve üreticinin sisteme olan güveni tamamen kaybolur” uyarısında bulundu.
“Sanayici de zor durumda, kurallara uyan cezalandırılıyor”
Şahin Süt Ürünleri Sanayi ve Ticaret İmtiyaz Şirketi’nin sahibi Ahmet Şahin, piyasada sadece üreticinin değil, kurallara uymaya çalışan sanayicinin de ciddi baskı altında olduğunu söyledi. “İzmir’de 13 TL, Niğde ve Kastamonu’da ise 11 TL’ye kadar inmiş fiyatlar var. Bu da genel piyasa dengesini bozuyor, üretici eziliyor” diyen Şahin, “Ben sütü 18,35 TL’den alıyoruz. Ancak rakiplerimiz 11-13 TL arasında alım yapıyor. Aynı pazarda biz ürünümüzü 20 kg’lik teneke 4 bin 250-4 bin 500 TL’ye satmak zorundayken, onlar 2 bin 500 TL’ye veriyor. Bu açıkça haksız rekabet, kurallara uyan cezalandırılıyor” ifadelerini kullandı.
“Vade süreleri uzadı, tahsilatlar sıkıntılı”
Piyasa koşullarındaki bozulmanın ticari ilişkileri de etkilediğini belirten Şahin, satış vadelerinde ciddi artışlar yaşandığını söyledi. “Eskiden üç ay vade ile mal satarken şimdi beş-altı aya uzadı. Bu da şirketlerin nakit akışını ciddi şekilde zorluyor. Tahsilatlar gecikiyor, finansman yükü büyüyor” dedi.
“Hem üretici hem sanayici zarar ediyor”
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, mevcut çiğ süt referans fiyatının üreticiyi kurtarmadığını belirterek, artan girdi maliyetlerine dikkat çekti.
“İthal olan veteriner ilaçları, yem ve ham madde fiyatlarındaki artışları düşündüğümüzde, litre başına 17 lira 15 kuruşluk mevcut fiyat üreticiyi artık kurtarmıyor” diyen Doğru, bu fiyatın yeniden ele alınması gerektiğini vurguladı.
Sadece fiyat belirlemekle sorunun çözülemeyeceğini, aynı zamanda uygulanabilirlik açısından da yeni çözümler üretilmesi gerektiğini ifade eden Doğru, “Başka çareler bulmak lazım. Maliyet artışı göz önünde bulundurularak yeni bir fiyat açıklanmalı” dedi.
Doğru, TÜSEDAD’ın bu konuda aylık bazda detaylı maliyet analizleri yaptığını hatırlatarak şunları söyledi:
“TÜSEDAD bu işin hesabını yapmış. Onlar, litre başına 21 TL artı soğutma ve nakliye bedeli şeklinde bir fiyat açıkladı. Bu, soğutma ve nakliyeyi kendi yapanlar için önerilen rakam. Şu an için bu fiyat bizim açımızdan da uygun ve uygulanabilir görünüyor.”
Süt fiyatlarındaki düşüşün et üretimini de tehdit ettiğini ifade eden Doğru, “İnekler kesime gidiyor, erkek dana arzı azalıyor. Bugünkü süt krizi, yarının et krizidir” uyarısında bulundu. Sektörün yeniden dengelenmesi için bazı yapısal öneriler sıralayan Doğru, süt ve süt ürünlerinde ihracatın desteklenmesi, kamu alımlarının artırılması, okul sütü programlarının devreye alınması gerektiğini belirtti. Ayrıca, USK fiyatına uyan ve ödemesini zamanında yapan sanayicilere uygun kredi desteği sağlanmasını önerdi.
