Migros İcra Kurulu Başkanı Ömer Özgür Tort, Türkiye’de gıdaya erişim, üretici kârlılığı, maliyet baskısı ve ithalata bağımlılık konusunda sert uyarılar yaparak, “Bu tempoda gidersek Türkiye’de satacak ürün bulamayabiliriz” dedi.
Migros İcra Kurulu Başkanı Ömer Özgür Tort ile Koton CEO’su Dr. Bülent Sabuncu, gıda ve tekstil sektörlerinde derinleşen üretim sorunlarına dikkat çekti.
Türk İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED), Antalya’da düzenlenen 26. İş Dünyası Zirvesi’nde Konuşan Özgür Tort, gıdaya erişim ve üretim alanında Türkiye’nin ciddi bir risk döneminden geçtiğini söyledi. Üreticilerin para kazanamadığı için üretmek istemediğini belirten Tort, bunun hem sektör hem de ülke için büyük bir tehdit haline geldiğini vurguladı. Tort, “Bu tempoda gidersek Türkiye’de satacak ürün bulamayabiliriz. O zaman ithalat furyasının içinde gıdayı da bu paydaşlardan biri haline getirmek zorunda kalabiliriz diye kaygımız var” ifadelerini kullandı.
Bitkisel proteini ithal etmek üretmekten daha ucuz
Proteinin önemli ancak önemli olduğu kadar da pahalı olduğunu dile getiren Özgür Tort, bitkisel proteini ise daha uygun olduğunu ve bu nedenle de karlı olmadığını, ithalatının ise kolay olduğunu dile getirdi. Mercimeğin Kanada’dan çok kolay ve ucuz ithal edilebildiğini ancak Migros’un buna rağmen yerli üretimden vazgeçmediğini vurgulayan Tort, “İthalatı çok rahat yapabiliriz ama yapmayacağız dedik. Kayseri Şeker ile iş birliği yaparak boş kalan tarlalarda mercimek üretimini başlattık. Bu hem tarlaya fayda sağlıyor hem de üretimi güçlendiriyor. İthalden daha pahalıya gelmesine rağmen bu mücadeleyi veriyoruz” diye konuştu. Migros’un benzer bir dönüşümü susamda da başlattığını belirten Tort, tahinin hammaddesi olan susamın yüzde 95’inin yurtdışından geldiğini hatırlattı. Çukurova’da bir üreticiyle iş birliği yaptıklarını belirterek, “Sen üret, biz tamamını alacağız dedik. Tahin ve helvada yüzde 100 yerliye geçiyoruz, bu da kademe kademe gerçekleşiyor” dedi. Balda tahşiş riskinin yüksek olduğunu söyleyen Tort, Bingöl’de arıcılar birliği ile ortak çalışarak AB destekli coğrafi işaretli bal üretimine başladıklarını anlattı. Patates konusunda ise Niğde’de aşırı tarım nedeniyle verimin düşme riski bulunduğunu vurguladı ve ekledi: “Oradaki patatesçilerle birlikte endemik çeşitlere dönüyoruz. Üretimde kelebek etkisi gerçekten çalışıyor; başladığınız anda karşılığını teker teker alıyorsunuz.”
Sıfır lira maliyetli ürünü rafa getirmek 21 lira
Özgür Tort, fiyat oluşumunda nakliye ve toplu üretimin de önemine dikkat çekti. Ürünlerin Antalya ile İstanbul arasındaki fiyat farkına değinen Tort, “Ürün Antalya’da 5 lira, İstanbul’da 35 lira. Bunun çok basit bir matematiği var. Randımanlı üretim yoksa sıfır maliyetli bir ürünü İstanbul’da satmanın maliyeti 21 lira. Üretici 5 liraya üretmez. Tedarik maliyetini ve ortak üretim maliyetini düşürmemiz şart” dedi. Toplu üretimde girdi maliyetlerinin üçte birine, raylı sistem taşımacılığında nakliye maliyetlerinin yine üçte birine düştüğünü kaydeden Tort, tarımda teknoloji kullanımının zorunluluk haline geldiğini belirtti.
Üretici kendi tüketeceği ürüne ilaç kullanmıyor
Gıda güvenliğine de değinen Tort, “Bazı bahçelere giriyorum, bir bölümünün kendileri için ayrıldığını ve oraya ilaç kullanmadıklarını belirtiyorlar. Bu benim canımı çok acıtıyor. Bunu bana söylüyorlar, kim bilir söylenmeyen neler var. Bunun da kontrolü önce vicdanımızla. Biz kontrol etmeyi yükümlülük olarak görüyoruz. Yalnızca pestisit kontrolüne yılda 350-400 bin dolar harcıyoruz. Bunun muhakemesi ve denetlenmesi vicdanda. Tüm bunları yaparsak biz de tedariklerimizi şeffaflaştırma sözü veriyoruz. Tüm ürünlerin üzerine QR kodu koyma sözü veriyorum. Herkesin bu sorumlulukta paydaş olması en değerlisi” ifadelerini kullandı.
“Mısırlı bakanlardan davet aldık, ithalata direniyoruz”
Koton CEO’su Bülent Sabuncu, hazır giyim ihracatının üç yıl önceki 21 milyar dolardan bu yıl 16–16,5 milyar dolara gerileyeceğini belirterek sektörde ciddi bir kırılma yaşandığını söyledi. Mısır’a kayan yatırımlar konusunda ise Sabuncu son 2 ayda iki ayrı Mısır devlet bakanında davet aldıklarını ve görüştüklerini belirten Sabuncu, “Kırılma her yerde ve herkes çalışıyor. Dünyada ilk 3’te iken şu an daha da alta indik. Koton olarak üretimin yüzde 81’ini Türkiye’den alıyoruz bunun için direniyoruz” diye konuştu. Sabuncu, genç kuşak tüketicilerin davranışlarının hızla değiştiğini, çok daha hızlı ürün talep ettiklerini ve yüksek iade oranlarının ticareti zorlaştırdığını söyledi.
“Biz üretiyoruz, kâr başkasına yazılıyor”
Türkiye’nin otomotiv, beyaz eşya ve savunma sanayisinde bölgesinin lideri olduğunu ve milli gelirin dörtte birini sanayiden elde ettiğini belirten TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez, “Ancak fiyat rekabeti içinde olduğumuz Çin’de yüksek teknolojili ürün ihracatının payı yüzde 30’a dayanmışken bu oran bizde yüzde 3-4 seviyesinde kalıyor. Sanayide biz üretiyoruz, kâr başkasının hanesine yazılıyor” dedi.
Türk İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), 26. İş Dünyası Zirvesi’ni ‘Küresel Kırılma Döneminde Türkiye’ temasıyla düzenledi. TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez, küresel kırılma döneminde Türk ekonomisinin yapısal sorunlarına dikkat çekti. Sönmez, “‘Düşük katma değer, düşük gelir ve düşük verimlilik’ şeklinde bir kısır döngüye sıkışmış durumdayız” dedi.
BAKSİFED Başkanı Mustafa Cengiz de dünyanın içinden geçtiği sürecin tarihin en sert dönüşümlerinden biri olduğunu belirterek, Türkiye’nin bu dalgayı izleyen değil, yön veren bir ülke olması gerektiğini vurguladı.
TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan, küresel ekonomiden teknolojiye, jeopolitikten iklim krizine kadar birçok alanda kuralların yeniden yazıldığı bir dönemden geçildiğini belirterek, Türkiye’nin bu dönüşümde önemli fırsatlar yakalayabileceğini söyledi.
