İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2025 Nobel Ekonomi Ödülü’nün sahiplerini açıkladı. Nobel Ekonomi Ödülü “İnovasyon odaklı ekonomik büyümeyi açıklamış olmaları” nedeniyle Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt’e verildiğini duyuruldu.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Nobel Ekonomi Ödülü’nün “İnovasyon odaklı ekonomik büyümeyi açıklamış olmaları” nedeniyle Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt’e verildiğini duyurdu.
Yapılan açıklamaya göre ödülün yarısı, “teknolojik ilerleme yoluyla sürdürülebilir büyümenin ön koşullarını belirlemiş olması” nedeniyle Mokyr’e, diğer yarısı ise “yaratıcı yıkım yoluyla sürdürülebilir büyüme teorisi” nedeniyle Aghion ve Howitt’e ortak olarak verildi.
Mokyr, Aghion ve Howitt, yeni teknolojinin sürdürülebilir büyümeyi nasıl etkileyebileceğini ortaya koydu ve yeniliklerin daha fazla ilerleme için nasıl itici güç sağladığını açıkladı.
Mokyr, ekonomik durgunluk yerine sürdürülebilir ekonomik büyümenin yeni normal haline gelmesinin arkasındaki sebepleri tespit etmede tarihi kaynakları kullandı.
Aghion ve Howitt, çalışmalarında sürdürülebilir ekonomik büyümenin arkasındaki mekanizmalara odaklandı.
İkili, 1992’deki bir makalelerinde, piyasaya daha iyi bir ürünün girmesiyle eski ürünleri satan firmaların kayıpları olması anlamına gelen “yaratıcı yıkım” için matematiksel bir model geliştirdi.
2024 Nobel Ekonomi Ödülü’nü, kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin çalışmalarından dolayı Türk Profesör Daron Acemoğlu ile İngiliz Profesörler Simon Johnson ve James Robinson kazanmıştı.
Mokyr, Aghion ve Howitt kimdir?
Hollandalı ekonomist Joel Mokyr, 26 Temmuz 1946’da Hollanda’nın Leiden kentinde doğdu.
Mokyr, ABD’deki Yale Üniversitesinde 1972’de ekonomi alanında yüksek lisans eğitimini, 1974’te aynı üniversitede doktora eğitimini tamamladı.
Hollandalı ekonomist Mokyr, şu anda ABD’deki Northwestern Üniversitesinde iktisat tarihi alanında çalışmalarını sürdürüyor.
Philippe Aghion, 17 Ağustos 1956’da Fransa’nın başkenti Paris’te doğdu.
Paris-Saclay Üniversitesinin Cachan bölgesindeki yerleşkesinde matematik eğitimi alan Aghion, 1987’de Harvard Üniversitesinden ekonomi alanında doktora derecesi aldı.
Aghion, halihazırda College de France, INSEAD Üniversitesi ve Londra Ekonomi ve Siyasal Bilimler Okulunda (LSE) profesör olarak çalışmalarını yürütüyor.
Howitt, 31 Mayıs 1946’da Kanada’da doğdu.
Lisans eğitimini 1968’de Kanada’daki McGill Üniversitesinde tamamlayan Howitt, 1969’da Western Ontario Üniversitesinde yüksek lisans derecesini aldı ve doktora eğitimini 1973’de ABD’deki Northwestern Üniversitesinde tamamladı.
Howitt, şu anda Brown Üniversitesinde Ekonomi Profesörü ve Lyn Crost Sosyal Bilimler Profesörü olarak çalışmalarını yürütüyor.
Nobel Ekonomi Ödülü’nün son kazananları
Nobel Ekonomi Ödülü, 1968’de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel’in anısına ekonomi dalında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla ilk kez 1969’da takdim edilmişti.
Son olarak 2022 Nobel Ekonomi Ödülü’nü “bankalar ve finansal krizler konusundaki araştırmaları” sayesinde Amerikalı ekonomistler Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig kazanmıştı.
Üç ekonomistin çalışmalarının, finansal krizlerin toplum için keskin sonuçları olan uzun dönemli bunalımlara dönüşme riskini azalttığına işaret edilmişti.
2023 Nobel Ekonomi Ödülü ise “kadınlar ve erkekler arasındaki maaş eşitsizliğini inceleyen” ekonomi tarihçisi Claudia Goldin’e verilmişti.
Akademi, Goldin’in kadınların kazançları ve istihdam piyasası arasındaki ilişkiye dair yüzyıllara yayılan ilk çalışmayı yaptığını vurgulamıştı.
2024 Nobel Ekonomi Ödülü ise “kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki çalışmaları nedeniyle” Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson’a verildi.
Böylelikle Acemoğlu, dünyada en saygın ödül olarak kabul edilen Nobel’i Türkiye’den alan 3. isim olmuştu.
Nobel Ödülleri hakkında
İsveçli Alfred Nobel’in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900’de kurulan Nobel Vakfının insanlığa hizmette bulunanlara verdiği ödüller, dünyada en saygın ödüller olarak kabul ediliyor.
Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp olmak üzere 5 dalda en başarılı kabul edilen kişiler veya kuruluşlara veriliyor.
Bunlara ek olarak, Nobel Ekonomi Ödülü, 1968’de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel’in anısına ekonomi dalında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla, ilk kez 1969’da verildi.
Nobel Ödülleri, her yıl Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim ediliyor.
Öte yandan, ödüllerin 1901’deki başlangıcından bu yana verilmediği birkaç yıl oldu. Toplamda 49 defa yapılan ödül iptallerinin çoğu, Birinci ve İkinci Dünya savaşları sırasında gerçekleşti.
Ödül törenleri, Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021’de de yapılamamıştı.
