Pandeminin ABD’deki silah üreticilerini etkilemesiyle birlikte artan talep Türk üreticilerin önünü açtı. Düşük fiyat ve üretim avantajı Türkiye’yi ABD’nin en büyük tabanca ihracatçısı yaptı.
Covid-19 salgınında enflasyonun yükselmesi ve bazı Amerikan fabrikalarının kapanmasıyla birlikte, ABD dışından, özellikle üretimin ucuz ve kesintisiz sürdüğü ülkelerden silah ithalatı hız kazandı. Foreign Policy’nin haberine göre, bu eğilime öncülük eden ülke Türkiye oldu.
2021’den itibaren ABD’nin en büyük silah ihracatçısı haline gelen Türkiye, en çok Samsun Yurt Savunma’ya (SYS) bağlı Canik markası ile pazarda varlığını gösteriyor. Canik’in 9 mm tabancaları, 400 doların altında satılması ve kullanım kolaylığı ile dikkat çekiyor.
Recoil dergisi Genel Yayın Yönetmeni Iain Harrison, Türk üreticilerin düşük fiyatlarına rağmen kalite açısından Avrupalı rakipleriyle yarıştığını belirtiyor. ABD’de silah satışları 2020 zirvesinin ardından düşüşe geçse de SYS, pandemi öncesine kıyasla satışlarını artırmayı sürdürüyor. Şirket, yılda 460 bin 9 mm tabanca üretme kapasitesine sahip. Bu, Alman Sig Sauer’in ardından ikinci sıraya yerleşmesini sağlıyor – üstelik satış fiyatı neredeyse yarı yarıya daha düşük. 
Türkiye’nin silah endüstrisinin gençliği ve düşük üretim maliyetlerine rağmen sağladığı bu başarı, daha önce benzeri görülmemiş bir durum. ABD’nin genel ithalat tarifeleri artarken, Türk silahları düşük gümrük oranları sayesinde rekabet avantajını koruyor.
Century Arms yöneticileri, SYS mühendislerine Amerikan pazarına uygun tabanca özelliklerinden oluşan bir liste sundu. Bu özelliklerle geliştirilen modeller yüksek satış rakamlarına ulaştı. Canik, Century Arms’ın en çok satan ürünü haline geldi.
Yasal boşluklar var
ABD, 1968’de Başkan John F. Kennedy’nin bir İtalyan tüfeğiyle öldürülmesinin ardından silah ithalatını sınırlandırdı. Ancak mevcut yasalar, “spor amaçlı kullanım” gibi istisnalarla aşılabiliyor. Bazı Türk yapımı yarı otomatik tabancalar, büyük şarjör kapasiteleri nedeniyle birkaç eyalette yasaklı. Ancak bu eyaletlerde daha küçük şarjörle satılarak yasal engel aşılabiliyor.
“Sportif kullanım” testinden geçemeyen silahlar bile, parçalar halinde ithal edilip ABD’de monte edilerek piyasaya sunulabiliyor. Alternatif olarak, şirketler doğrudan ABD’de fabrika açıyor.
Düzenlemelerden muaf
SYS, 2022’de yeni bir modelinin ithalat testinden geçememesi üzerine Florida’da bir fabrika kurarak ithalat düzenlemelerinden tamamen muaf hale geldi. Aralık ayında üretime başlayan tesis, gelecekte ağır makineli tüfekler ve orta kalibre toplar da üretecek. Bu strateji, Türk şirketlerini ABD’de kamu ihalelerine daha kolay erişebilir hale getiriyor. Öte yandan, bu gelirlerin bir bölümü Türkiye’ye dönüyor ve yerli savunma sanayisini finanse ediyor.
Takip edilemeyen satışlar
Oksijen’in aktardığına göre Türkiye, geleneksel silahları BM yaptırımlı ülkelere satmaktan kaçınsa da, hafif silahların takibi daha zor. Türkiye, BM’nin Silah Ticareti Antlaşması’nı henüz onaylamadığı için bu alandaki denetimlerden muaf. Interpol ve BM raporlarına göre Türk yapımı tabancalar Pakistan, Mısır, Sudan, Irak ve Filipinler’in güvenlik güçlerine satıldığı gibi, Burkina Faso, Çad ve Libya gibi ambargo altındaki ülkelere de kaçak yollarla ulaştırıldı.
Düşük maliyetli Türk silahlarının dünya çapındaki silahlı gruplar ve suç ağlarında yayılması, hem uluslararası düzenlemelerin eksikliğine hem de ABD’deki yetersiz silah yasalarına bağlanıyor.
Donald Trump yönetimi döneminde “sportif kullanım” tanımının değiştirilmesi gündeme gelse de, ATF’in bütçe ve personel kesintileri nedeniyle denetimlerde aksama yaşanması bekleniyor. Bu da ithalatın fiilen serbest kalmasına yol açabilir.
Ayrıca, ABD’nin Kanada, Çin ve Meksika gibi çelik ve parça tedarikçileriyle yaşadığı ticaret gerilimleri, fiyatları artırabilir. Bu ortamda, düşük maliyetli üretimi ve %10 gümrük tarifesiyle Türk üreticiler avantajlı konumda kalmaya devam edebilir.
