Japon Nikkei Asia, Türkiye’nin Eskişehir Beylikova’daki nadir toprak elementi keşfini “küresel rekabette yeni oyuncu” başlığıyla duyurdu. Ankara’nın, hem Batı hem Çin ile işbirliği arayışında olduğu, ancak üretimde yerelleşmeyi şart koştuğu belirtildi.
Japonya merkezli Nikkei Asia, Türkiye’nin Eskişehir’in Beylikova ilçesinde duyurduğu 12,5 milyon tonluk nadir toprak rezervi keşfini, “küresel stratejik maden rekabetinde yeni bir dönüm noktası” olarak nitelendirdi. Habere göre, söz konusu rezervin miktarı doğrulanırsa, Türkiye Çin ve Brezilya’nın ardından dünyanın en büyük üçüncü rezervine sahip olacak.
10 farklı element tespit edildi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin dünyanın ilk beş nadir toprak üreticisinden biri olmayı hedeflediğini açıkladı. Devlet madencilik şirketi Eti Maden, rezervdeki değerli mineral oranının %1,75 olduğunu ve bunun ekonomik olarak üretime uygun bir seviyeyi temsil ettiğini bildirdi.
Beylikova sahasında seryum, lantan, neodim ve praseodim oksit gibi 10 farklı nadir toprak elementi tespit edildi. Bu elementler, elektrikli araç motorları, rüzgâr türbinleri, savunma sistemleri ve elektronik cihazlar için kritik önemde.
Görüşmeler yürütülüyor
Eti Maden Genel Müdürü Yalçın Aydın, rezervin uluslararası sertifikasyon süreci için Avustralya merkezli JORC sistemine başvurulduğunu açıklarken, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar da Türkiye’nin ABD, Çin, Avrupa, Kanada ve Avustralya ile teknoloji ortaklıkları konusunda görüşmeler yürüttüğünü ifade etti. Bayraktar, Türkiye’nin yalnızca “bilgi paylaşımı ve yerli üretim şartlarını kabul eden” ortaklarla işbirliğine açık olduğunu vurguladı.
2023’te faaliyete geçen pilot tesis, yılda 1.200 ton cevher işleyerek %90 saflık oranına ulaştı. Endüstriyel üretim tesisi ise 2027–2028 yıllarında devreye alınacak. Hedef, yılda 570.000 ton cevher işleyip 10.000 ton nadir toprak oksit üretmek.
Küresel rezervleri yüzde 17 artırabilir
Londra merkezli CRU Group’un analizine göre, bu keşif Çin dışındaki küresel rezervleri %17 oranında artırabilir. Türkiye’nin coğrafi konumu sayesinde Avrupa’nın elektrikli araç tedarik zincirinde stratejik bir rol üstlenebileceği değerlendiriliyor.
Türkiye, Çin ile görüşmelerini sürdürürken aynı zamanda Batı öncülüğündeki “Minerals Security Partnership” (MSP) forumuna katılarak finansman ve teknoloji alanında çok taraflı işbirliği arayışına girdi.
Türkiye’de nadir toprak elementlerinde son durum ne?
Rezerv: Eskişehir Beylikova sahasında 12,5 milyon tonluk nadir toprak elementi potansiyeli bulunuyor.
İçerik: 10 farklı element tespit edildi: Seryum, Lantan, Neodim, Praseodim, Samaryum, Disprosyum, Europium, Yitriyum, Terbiyum, Gadolinyum.
Pilot tesis: 2023’te açıldı; Eti Maden işletiyor.
Endüstriyel üretim: 2027–2028 hedefli; yıllık 10.000 ton oksit üretimi planlanıyor.
Dünya sıralaması: Türkiye, Çin ve Brezilya’nın ardından dünyanın 3. büyük rezervine sahip olma potansiyeline sahip.
Küresel bağlam: Çin dünya arzının %70’inden fazlasını sağlıyor; ABD, Avustralya ve Kanada yeni üretim hatları geliştiriyor.
Stratejik önem: Elektrikli araçlar, savunma sanayi, yenilenebilir enerji ekipmanları ve yüksek teknoloji sektörlerinde kullanılıyor.
