Tekstil, hazır giyim, mobilya ve deri sektörlerinde “İstihdamı Koruma Destek Programı” kapsamında verilen 2 bin 500 TL’lik çalışan başına istihdam desteği, ‘en fazla 249 çalışan olması ‘şartı nedeniyle firmaların önemli bir kısmını kapsam dışı bıraktı. Sektör temsilcileri, 300 ve üstü çalışanı olan firmanın destekten faydalanamadığını, desteğin emek yoğun sektörlerdeki tüm firmalara verilmesi gerektiğini belirterek, aksi halde istihdamın korunamayacağını vurguladı.
Mobilya, tekstil, hazır giyim ve deri sektörlerinde istihdamı korumak amacıyla 1 Nisan itibari ile verilmeye başlanan “İstihdamı Koruma Destek Programı” desteği, uygulamada ciddi sorunlar yarattı. Desteklerin yalnızca 249 kişiye kadar çalışanı olan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ) tanımına uyan firmalarla sınırlı tutulması, sektörlerde faaliyet gösteren firmaların büyük bir bölümünün destekten faydalanamamasına neden oldu. Özellikle tekstil ve hazır giyim sektöründe ihracatın ve üretimin büyük kısmını KOBİ dışı firmaların gerçekleştiriyor olmasına rağmen, bu firmaların yüzde 50’den fazlasının destek dışında bırakılması, temsilciler tarafından “haksızlık” olarak değerlendirildi. Sektörde, işler bu kadar kötü iken istihdamı korumanın 2.500 TL’lik destekle mümkün olmadığı ve bu nedenle işçi çıkarmanın kaçınılmaz hale geldiği belirtiliyor. İş insanları Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına tüm bu sorunları ilettiklerini belirterek, “Aynı sektörde faaliyet gösteren yan yana iki şirketten biri destekten faydalanırken diğeri faydalanamıyor. Bu haksızlık. Destek emek yoğun sektörlerde faaliyet gösteren tüm şirketleri kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmeli. Aksi halde istihdamı korumak mümkün olmayacak” mesajını verdi.
“Bakanlık ile görüştük, sonuç bekliyoruz”
İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Öksüz, destek kapsamının genişletilmesi konusunda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile görüştüklerini kaydederek, “Buradaki destek KOSGEB kaynaklarından sağlandığı için sadece KOBİ’ler ile sınırlandırıldı. Bizim talebimiz başka bir kaynak oluşturup oradan tüm sektörün desteklenmesi yönünde idi. KOSGEP kaynakları yeterli değilse başka bir kaynak bulunabilir diye görüş bildirdik. Ama şu ana kadar herhangi olumlu bir gelişme olmadı. Ancak bu durum haksız bir sonuca yol açıyor. Tekstil sektörünün yüzde 66’sı, hazır giyimin de yarısı KOBİ dışı. Üstelik KOBİ dışı bu sektörler ihracatın da yarısından fazlasını gerçekleştiriyor. 1 Nisan’dan itibaren itibar ile KOBİ tanımına uyan şirketler bu desteklerden faydalanmaya başladı. Bu destek tek başına sektördeki sorunların çözmeyecek ama biraz rahatlatma adına faydalı bir destek oldu. Ama diğer şirketleri de kapsamalı” değerlendirmesinde bulundu.
Emek yoğun sektörlerde tüm firmaları kapsamalı
İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkan Yardımcısı Mustafa Paşahan, hazır giyim sektörünün üretim ve istihdamda sektörler arasında ilk sırada yer aldığına dikkat çekerek, “En fazla dış ticaret fazlası veren sektörlerin başında geliyoruz ve Türkiye için çok önemli. Ancak 2022’den 2024’e kadar geçen sürede ihracat 3,3 milyar dolar geriledi. Bu bizim açımızdan çok kötü tablo. İstihdam da 2022’de 1 milyon 246 bin kişi iken bugün 950 bine düştü. Bunlara baktığımızda bizim artık yeni bir yol, yeni bir pazar, yeni bir oyun oynamamız gerekiyor. Sorunlar sürekli dile getiriyoruz. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2 bin 500 TL destek veriyor. Nisan ayı itibari ile de başladı bu desteği vermeye. Ancak çalışan başına 2 bin 500 TL ile sınırlandırılan bu destek KOBİ’ler nezdinde veriliyor. Bunu KOBİ nezdinde değil, emek yoğun sektörlere tüm firmalara verilmesi gerekiyor. Bunu bakanımıza da ilettik” diye konuştu.
Destek, istihdamı korumaya yetmiyor
Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) Başkanı Ahmet Güleç, istihdamı koruma destek programının çok fazla talep görmediğini, bunun sebebinin de işlerdeki durgunluk olduğunu söyledi. Güleç, “Firmalar, işleri düştükten sonra, iş yapmadıktan sonra 2 bin 500 TL destek alacağım diye bu kadar yük almak istemiyor. Programın amacı işten çıkarma olmasın, istihdam korunsun idi ama maalesef hem iç hem de dış piyasada işler iyi değil. Ekonomide soğuma tedbirleri, finansman maliyetlerindeki yüksek seviye ve düşük vade derken işler iyi gitmiyor. Bu nedenle de destek istihdamı korumanın maliyetine yetmiyor” dedi.
İstihdamı korumak daha maliyetli
Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği (MOBSAD) Başkanı Nuri Gürcan, 2 bin 500 TL’lik destek programın başvuran ve bu destekten faydalanan sektör firmalarının olduğunu söyledi. Ancak bu noktada KOBİ tanımı sorunundan ziyade işlerin hem iç hem de dış piyasada kötü gitmesinden dolayı istihdamın çok daha maliyetli hale geldiğini anlatan Gürcan, “Çok durağan bir dönemdeyiz. Firmalarımız başvurusunu yaptı. Ancak şu anda ciddi anlamda durağan bir dönemdeyiz. Onun için de firmaların çoğu bu desteği kullanamıyorlar. Çünkü ister istemez işçi çıkarmak zorunda kalıyorlar ve bu nedenle de bu destekten faydalanamıyorlar. Bu dönemde istihdam, çok daha maliyetli. Sektörümüzün yüzde 95’i KOBİ tanımına uymasına rağmen firmalarımızın yüzde 50’si bu destekten faydalanamıyor” ifadelerini kullandı.
■ Destek nisan ayı itibari ile başladı
Şubat ayında duyurulan istihdam destek programı 1 Nisan 2025 itibarıyla uygulanmaya başlandı. Programla, işletmelerde çalışan her personel için 30 prim günü karşılığında aylık 2.500 TL geri ödemesiz destek sağlanıyor. Destek, 12 ay boyunca devam edecek ve 2025 yılı boyunca ödeme yapılacak. Bir işletmenin destekten alabileceği en yüksek tutar ise 249 çalışan için toplamda 7,47 milyon TL olarak belirlendi. Başvurular 31 Ocak – 31 Mart 2025 tarihleri arasında alındı. Destekten faydalanmak için gerekli bir diğer şart ise 2024 yılının son üç ayına ait ortalama çalışan SGK prim gün sayısının 2025 yılı boyunca koruması oldu.
■ Birkaç gün ile desteği kaçıran firma var
İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Başkanı Güven Karaca, mobilya, deri, hazır giyim ve tekstil sektörlerini kapsayan 4 sektörün istihdamındaki düşüşün bu dönemde fark edilmesi ve sonrasında da verilen bu desteğin çok kıymetli olduğuna dikkat çekti. Bunun ekonomik tarafından öte psikolojik öneminin çok daha değerli olduğunu kaydeden Karaca, “Bu kriz görülüyor ve 4 sektöre destek veriliyor. Psikolojik kıymeti çok daha değerli bizim için. Ama tekstil ve konfeksiyonda KOBİ dışı firmalar çok fazla. Dolayısıyla o firmaların da aynı destekten faydalanması ile ilgili başvurularımız oldu. KOSGEB Başkanımıza da bu konuyu ilettik. Şu ana kadar herhangi bir de gelişme olmadı. Olay tabi bütçe ile de alakalı. Ben değerlendirmenin devam ettiğine ve pozitif sonuçlanacağına inanıyorum” dedi. Ancak bu dönemde destekten faydalanma imkanının 1-2 gün ile kaçırıldığını anlatan Karaca, bu durumu şöyle açıkladı: “2024 yılında firma KOBİ tanımına girmiş ama 2024’in nisanında belli oluyor. O nedenle de kaçırıyor desteği. Ciroları düşmüş ve KOBİ tanımına girmiş olmasına rağmen birkaç gün ile kaçırıyor. 30 Mart son tarih. 1 Nisan olsa onlar da faydalanacak. Burada da bir aksaklık var. Umuyoruz ki bunu da değerlendirirler ve tüm firmalarımız bu destekten faydalanır.”
