Araştırmacılar Karadeniz’de yaşayan barbun, dil, pisi ve kalkan gibi dip balıklarında 12 adede kadar mikroplastik tespit etti.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) verilerine göre dünyada her gün 2 bin çöp kamyonu kadar plastik okyanus, nehir ve göllere dökülüyor. Her yıl 19-23 milyon ton plastik atık, su ekosistemlerine sızarak bu alanları kirletiyor. Plastik kirliliği gıda üretim kapasitesini de doğrudan etkiliyor.
Plastiklerin küçük parçalara ayrışarak mikroplastik olarak sınır tanımaz kirleticiler haline geldiğine işaret eden Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ülgen Aytan, plastiklerin su kaynaklarına ulaştığını, deniz ekosistemi ve canlıların yaşamını olumsuz etkilediğini söyledi.
Son 50 yılda Karadeniz’deki istilacı türler, artan kirlilik, aşırı avcılık baskısı ve iklim değişikliği nedeniyle biyoçeşitlilikte ciddi azalma olduğunu belirten Aytan, ‘Karadeniz’in önemli balıkçılık alanlarındaki ticari balıklarda ve yaşam alanlarında mikroplastikler: Karakteristik, konsantrasyon ve risk değerlendirmesi’ araştırmasını yaptıklarını anlattı.
Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) Yönetim Kurulu üyesi Aytan, incelenen balıkların hepsinde en az bir tane mikroplastiğe rastlandığını belirterek, mikroplastiğin istavrit ve mezgit balığında düşük, barbun, kalkan ve pisi gibi dip balıklarında yüksek olduğunu açıkladı.
Denizin dibindeki mikroplastik birikiminin daha fazla olduğuna dikkati çeken Aytan, şunları söyledi:
“İstavrit, mezgit gibi türlerde balık başına bir adet mikroplastiğe rastladık ama dipteki barbun, dil, pisi ve kalkanda bu miktar 12 adede kadar çıktı. Balık habitatı değiştikçe mikroplastiğe maruz kalmanın da bundan etkilendiğini gördük. Hamsi de istavrit gibi kısa ömürlü olması ve kıyıdan uzak bölgelerde sürekli hareket halinde yaşaması dolayısıyla daha az mikroplastik birikimine maruz kalıyor, bu nedenle daha az risk taşıdığını düşünüyorum.”
Aytan, balıklarda tespit ettikleri mikroplastiklerin kaynağının yüzde 50’sinden fazlasının tek kullanımlık plastiklerde kullanılan polietilen ve sentetik tekstilde kullanılan akrilik olduğunu belirtti. Aytan’a göre bu plastiklerin Karadeniz’de bulunmasının başlıca nedenleri, yetersiz atık yönetimi, derin deniz deşarjları, kıyı bölgelerindeki kontrolsüz dolgular ve boşaltım alanlarının doğru seçilememesi.
Deniz ve su ekosistemindeki mikroplastiklerin azaltılması içinse Aytan şu önerileri verdi:
“Özellikle plastiğin yerine ikame ürün ya da mevcut plastiklere eklenen katkı kimyasallarının toksik olmayanlarla iyileştirilmesi bile şu anda bu eşsiz ekosistem üzerindeki etkileri azaltmada atılacak önemli bir adım.”
Aytan ayrıca Karadeniz’de arıtma tesisleri kurularak atık sudaki mikroplastiklerin tutulması gerektiğini söyledi.
