Sanal kumar bağımlılığı dünyada ve Türkiye’de giderek büyüyen bir halk sağlığı sorununa dönüştü. Ülkede de dijital erişimin kolaylaşmasıyla bağımlılıklar genç yaşlara kadar iniyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre son bir yıl içinde dünya genelinde yetişkinlerin yüzde 46.2’si ve ergenlerin yüzde 17.9’u en az bir kez kumar oynadı.
Yetişkinlerde kumar bağımlılığı oranıysa yüzde 0,1 ile yüzde 5,8 arasında değişiyor. Çevrimiçi casinolar, slot makineleri ve mobil uygulamalar aracılığıyla oynanan sanal bahisler, kontrolsüzce artıyor.
Türkiye’de kumar bağımlılığı oranı yüzde 1,41, riskli davranış oranıysa yüzde 8,7. Ancak verilerin eksik bildirilmesi nedeniyle bu oranların gerçekte daha yüksek olduğu düşünülüyor.
Eğlence değil, ciddi sorun
Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Tıbbi Direktörü Prof. Dr. Kültegin Ögel, sanal ortamda oynanan kumar ve bahis oyunlarının yalnızca eğlencelik bir aktivite değil, ciddi bir bağımlılık riski taşıdığını söyledi.
Bağımlılıkla birlikte bireyde kontrol kaybı, sosyal izolasyon, finansal çöküş, depresyon ve suçluluk duyguları gelişiyor.
Ögel kumar bağımlılarının yüzde 50’sinden fazlasının yaşamlarının bir döneminde intiharı düşündüğünü söyledi: “Bunların yüzde 17–20’si intihar girişiminde bulunmuş. Bu oran, genel toplumda görülen intihar girişim oranının beş ila 10 katı.”
‘Neredeyse kazandım’ düşüncesi kumarda tutuyor
Her ne kadar tüm bağımlılıklar ortak bir biyolojik zeminde buluşsa da kumar bağımlılığı, madde bağımlılıklarından önemli farklarla ayrışıyor. Kumar bağımlılığı, madde kullanım bozuklukları başlığı altındaki tek davranışsal bağımlılık. Fiziksel yoksunluk değil; huzursuzluk, anksiyete ve kazanma arzusu gibi psikolojik belirtiler öne çıkıyor.
Öğel şöyle konuştu:
“Ayrıca, kumarda ‘soyut ödül beklentisi’ bireyin gerçeklik algısını bozabiliyor. Kumar bağımlılarında prefrontal korteks işlevselliği azalırken, dürtüsel kararlar alan limbik sistem baskın hale geliyor. ‘Neredeyse kazandım’ gibi yanıltıcı deneyimler de risk alma davranışını sürekli olarak tetikliyor.”
18 yaşına kadar iniyor
Klinik psikolog Elif Sena Özata, kumar bağımlılığının en sık 18–35 yaş arasında görüldüğünü söyledi. Gençler, orta yaşa kıyasla bir buçuk kat daha yüksek kumar eğilimi gösteriyor. Erkeklerde kumar bağımlılığı oranı kadınlara göre üç-dört kat daha fazla.
Özata, “Ancak kadınlar bir kez başladıktan sonra bağımlılığa daha hızlı ve keskin bir şekilde sürüklenebiliyor” dedi.
Kumar bağımlılığı aileleri de çok etkiliyor. Maddi çöküşlere neden oluyor. Özata ailelerin tedavi sürecine aktif katılması gerektiğini belirterek şu önerilerde bulundu:
Kumar borçlarını kapatmayın. Bu davranış, bağımlılığı pekiştirir.
Sadece bağımlı bireye odaklanmayın.
Diğer aile üyelerine de vakit ayırın.
Kendi psikolojik destek sürecinizi başlatın.
Grup terapilerine katılarak dayanışma hissini güçlendirin.
‘Hızlı zenginleşme’ illüzyonu da etkili
Kumar bağımlılığı yalnızca bireysel seçimlerle açıklanamaz. Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynuyor.
Genetik yatkınlık, erken yaşta başlama, düşük özdenetim ve stresle başa çıkma yöntemleri kumar davranışını tetikliyor. Dijital ortamda erişimin kolaylığı ve sosyal medya tarafından sunulan “hızlı zenginleşme” illüzyonu da riski artırıyor.
Krizler duygusal boyutta
Klinik psikolog Muhammed Yusuf Babacan, kumar bağımlılarında yoğun duygusal yoksunluk görüldüğünü söyledi. Terleme, baş ağrısı ve çarpıntı gibi fiziksel belirtiler görülse de asıl kriz duygusal boyutta yaşanıyor.
Babacan şöyle konuştu:
“Kişi yoğun çaresizlik, depresyon, uyku bozuklukları, iştahta artma ve azalma, huzursuzluk ve kumar oynamaya karşı aşırı bir istekle mücadele eder. Bu, ciddi bir psikiyatrik bozukluk.”
Babacan son 20 yılda internetin yaygınlaşmasıyla kumar bağımlılığının keskin bir arttığını hatırlattı: “Canlı bahis sistemleri her an, her yerden erişilebilir hale geldi. Hızlı sonuç veren yapılarıyla beyni daha hızlı etkileyip bağımlılığı tetikliyor. Özellikle gençler, 24 saat erişilebilir bu sistemlere karşı savunmasız durumda.”