Le Monde gazetesi “Uygur Türkleri artık Türkiye’de hoş karşılanmıyor” başlığıyla Uygurların Türkiye’den sınır dışı edilme sayısının arttığını haberleştirdi.
Çin, son yıllarda Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve diğer azınlık mensuplarını hedef alan sistematik hak ihlalleri iddiaları nedeniyle uluslararası kamuoyunda eleştirilere hedef.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, 1 Eylül 2022’de Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki insan hakları ihlallerine dair rapor yayınlanmıştı.
Sincan’da yaşayan kişilerle mülakatların da yer aldığı 48 sayfalık raporda, keyfi gözaltına alınmalar, terör ve aşırıcılıkla mücadele adı altında ciddi insan hakları ihlalleri bulunduğu belirtilmişti. Ayrıca bölgede yeniden eğitim kamplarında tutulanlara endişe verici işkence, kötü muamele ve zorunlu tıbbi tedavi gibi uygulamalara dair güvenilir raporlar bulunduğu vurgulanmıştı.
Fransız Le Monde gazetesi de “Uygur Türkleri artık Türkiye’de hoş karşılanmıyor” başlıklı haberiyle sınır dışı edilen Uygur sayısının Çin’le gelişen ilişkilerle birlikte arttığını iddia etti.
Habere göre yaklaşık 50 bin Uygur Türkü Türkiye’de yaşıyor. Bu da ülkeyi Orta Asya ülkeleri dışındaki en çok Uygur Türkü yaşayan yer yapıyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW) 13 Kasım Perşembe yayınladığı rapora göre Ankara’daki politika değişikliğinin nedeni Çin. 20 kişiyle görüşen örgüt raporunda Türk makamlarının Uygurlara keyfi ‘kısıtlama’ getirdiği ve kanıt olmadan ‘kamu güvenliğine tehdit’ kodu belirlediğini iddia etti.
Ayrıca Çin hükümetinin Türk yetkililere ‘terörist’ olarak nitelendirdiği kişilerin verdiği öne sürüldü.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir Uygur şöyle diyor: “Market alışverişi gibi basit şeyler için bile dışarı çıkmaya korkuyorum.”
Ankara Uygur Türklerini hiçbir zaman doğrudan Çin’e sınır dışı etmediğini belirtiyor. Fakat habere göre HRW en az beş sınır dışı girişimini belgelediğini iddia ediyor.
Son olarak Le Monde, Türkiye’de iktidar yanlısı gazetelerin son dönemde Çin Komünist Partisi’ni öven yazılar yayınladığı iddia etti. HRW’ye göre de bu yazılar ‘objektif habercilikten çok reklam yazısı’ gibi görülüyor.
Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki uygulamaları
Çin’de son yıllarda Uygur Türklerinin kimlik ve kültürlerine ihlaller uluslararası kamuoyu tarafından eleştiriliyor.
Pekin’in ‘mesleki eğitim merkezleri’ olarak adlandırdığı, uluslararası kamuoyununsa ‘yeniden eğitim kampları’ diye tanımladığı yerlerde, BM verilerine göre en az 1 milyon Uygur Türkü kendi rızası dışında tutuluyor.
Pekin yönetimi, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde kaç kamp bulunduğuna, buralarda kaç kişinin olduğuna ve söz konusu kişilerden ne kadarının sosyal hayata döndüğüne ilişkin bilgi vermiyor.
Çin kendi belirlediği birkaç kampın az sayıda yabancı diplomat ve basın mensubu tarafından kısmen görülmesine izin verdi. Fakat BM yetkililerinin doğrudan bilgi almak amacıyla bölgede serbestçe inceleme yapma talebiniyse geri çeviriyor.